ദീപാവലിയുടെ അഞ്ചാം പര്‍വ്വമായ യമദ്വിതീയയെ ഭാര്‍തൃദ്വിതീയ എന്നും വിളിക്കുന്നു. സഹോദരിയോടുള്ള ആദരവിനെ സൂചിപ്പിക്കുന്നതാണ് ഈ ദിവസത്തെ പ്രകാശപൂജ.
ഭ്രാതാവ് അഥവാ സഹോദരന്‍ ഈ ദിവസം സഹോദരിയുടെ വീട്ടിലെത്തി ഭക്ഷണം കഴിച്ച് സംതൃപ്തനാവുന്നു. സഹോദരി സഹോദരന്‍റെ നന്‍‌മയ്ക്ക് വേണ്ടി പ്രാര്‍ത്ഥിക്കുന്നു. രക്ഷാബന്ധനത്തോട് സമാനമായ ഒരു ആചാരമാണിത്.
പുരാണത്തില്‍ ഇത് സംബന്ധിച്ച കഥ യമനുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. സൂര്യപുത്രനായ യമനെ സഹോദരി യമുന വീട്ടിലേക്ക് ക്ഷണിക്കുന്നു. യമന്‍ തന്‍റെ എല്ലാ തടവുകാരെയും മോചിപ്പിച്ച് സഹോദരിയുടെ വീട്ടിലെത്തി ഭക്ഷണം കഴിക്കുന്നു. മഥുരയിലെ യമുനയില്‍ യമദ്വിതീയ ദിവസം കുളിച്ചാല്‍ അപമൃത്യു ഭയം ഇല്ലാതാവും.
ഇങ്ങനെ അഞ്ച് പര്‍വ്വങ്ങളോടു കൂടിയതാണ് വിപുലമായ ദീപാവലി മഹോത്സവം. സാംസ്കാരിക ഐക്യത്തിനു വേണ്ടി ഭാരതീയ മഹര്‍ഷിമാര്‍ ഉണ്ടാക്കിവച്ച അഞ്ച് പര്‍വ്വങ്ങളും ഒരുതരത്തില്‍ അല്ലെങ്കില്‍ മറ്റൊരു തരത്തില്‍ ഇന്ത്യയുടെ മിക്ക ഭാഗങ്ങളിലും നിലനില്‍ക്കുന്നുണ്ട്.
