തുണിയില്‍ മുക്കുന്ന നീലത്തിന്‍റെ പേരിലായിരുന്നു ഈ സമരം. അതുകൊണ്ടാണ് ഇതിന് ഇന്‍ഡിഗോ പ്രക്ഷോഭം എന്ന പേരുവന്നത്. കൃത്രിമമായ നീലം വന്നതോടെ നീലച്ചായം ഉല്‍പ്പാദിപ്പിക്കുന്ന അമരി കര്‍ഷകര്‍ പ്രതിസന്ധിയിലും കടക്കെണിയിലും ആയതാണ് പ്രക്ഷോഭത്തിനു തുടക്കമിട്ടത്. ബംഗാളിലെയും ബിഹാറിലെയും കര്‍ഷകര്‍ നടത്തിയ ഈ സമരത്തില്‍ പങ്കെടുക്കാന്‍ ഗാന്ധിജി ചമ്പാരനില്‍ എത്തിയിരുന്നു. ഇത് മറ്റൊരു തരത്തില്‍ ബ്രിട്ടീഷ് പക്ഷപാതികളായ ജന്മിമാര്‍ക്കെതിരെയുള്ള സമരം കൂടിയായിരുന്നു. ടിറ്റു മിര്‍ ആയിരുന്നു സമരത്തിന്‍റെ പ്രധാന നേതാവ്.
സന്താള്‍ സമരം:
ഒറീസ, ബംഗാള്‍, ബിഹാര്‍ എന്നിവിടങ്ങളിലെ ആദിവാസികള്‍ ബ്രിട്ടീഷുകാരുടെ പിന്തുണയോടെ ജന്മിമാര്‍ നടത്തിയ പീഡനങ്ങള്‍ക്കും ചൂഷണത്തിനുമെതിരെയായിരുന്നു സമരം. കനു, സിദ്ധു, തില്‍ക്കാ മാജി എന്നിവരായിരുന്നു നേതാക്കള്‍. 1885 ല്‍ കലാപം തീര്‍ന്നപ്പോള്‍ ഒട്ടേറെ സന്താളരെ ബ്രിട്ടീഷ് പട്ടാളം കുരുതികൊടുത്തു കഴിഞ്ഞിരുന്നു.
ഉല്‍ ഗുലന്‍:
ബിഹാറിലെ മുണ്ട ഗോത്ര വര്‍ഗ്ഗക്കാരുടെ സമരമാണ് ഉല്‍ ഗുലന്‍ എന്ന മഹാവിപ്ലവം. ബിര്‍സ മുണ്ടയായിരുന്നു സമരത്തിന്‍റെ നേതാവ്.
റാമ്പ കലാപം:
ആന്ധ്രയിലെ റാമ്പ ഗിരിവര്‍ഗ്ഗ മേഖലയിലെ ആളുകളുടെ പോരാട്ടമാണ് 1879 ലെ റാമ്പാ കലാപത്തിനു വഴിവച്ചത്. നികുതി വര്‍ദ്ധനയും പീഡനങ്ങളുമായിരുന്നു കലാപത്തിന്‍റെ കാരണം. അല്ലൂരി സീതാരാമ രാജു, അമാല്‍ റെഡ്ഡി എന്നിവരായിരുന്നു നേതാക്കള്‍.
