കേരളത്തിലെ അനുഷ്ഠാന കലകളില്‍ സവിശേഷമായതാണ് പടയണി . ഭദ്രകാളിക്ഷേത്രങ്ങളില്‍ പടയണി മഹോത്സവങ്ങള്‍ നടത്തുന്നതിന്‍റെ പരമോദ്ദേശ്യം ദേവീ പ്രീതിയും ദേവി പ്രസാദവുമാണ്.
അസുരചക്രവര്‍ത്തിയായ ദാരികനെ ശിവപുത്രിയായ ഭദ്രകാളി നിഗ്രഹിക്കുന്നതുമായി ബന്ധപ്പെട്ടാണ് പടയണിയുടെ ഐതിഹ്യകഥ. അസുരചക്രവര്‍ത്തിയായി ദാരികന് ബ്രഹ്മാവില്‍ നിന്നു ലഭിച്ച വരസിദ്ധിയാല്‍ ലോകത്ത് അക്രമപരമ്പര നടത്തുന്നു.
ദാരികനെ അടക്കിനിര്‍ത്താന്‍ കഴിയാത്ത ദേവന്മാര്‍ക്ക് ഇന്ദ്രപ്രസ്ഥം പോലും വിട്ടൊഴിയേണ്ട സ്ഥിതിയുണ്ടായി. തുടര്‍ന്ന് മഹാവിഷ്ണവിന്‍റെ നിര്‍ദ്ദേശപ്രകാരം ദേവന്മാര്‍ ശിവഭഗവാനെ അഭയം പ്രാപിച്ചു. അങ്ങനെയാണ് ഭദ്രകാളിയുടെ അവതാരം. ദാരിക നിഗ്രഹത്തിന് ഭദ്രകാളിയെ നിയോഗിക്കാനും ശിവന്‍ തീരുമാനിച്ചു.
ബ്രഹ്മാവ്, ദാരികന് ഉപദേശിച്ചു കൊടുത്ത മൃത്യുഞ്ജയ മന്ത്രമായിരുന്നു അസുരരാജാവിന്‍റെ അജയ്യതയ്ക്ക് കാരണം. ഇത് ദാരികപത്നി യുദ്ധസമയങ്ങളില്‍ ഉരുക്കഴിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നതിനാലായിരുന്നു ദാരികനെ വധിക്കാന്‍ ആര്‍ക്കുമാകാഞ്ഞത്. ദാരികനുമായി യുദ്ധത്തിലേര്‍പ്പെട്ട ഭദ്രകാളിക്ക് അദ്ദേഹത്തെ കീഴ്പ്പെടുത്താന്‍ ആദ്യം കഴിഞ്ഞില്ല.
