1945 ഏപ്രില് 30 ന് പുലര്ച്ചെ ആയിരുന്നു ഹിറ്റ്ലറും നവവധുവായ കാമുകി ഈവാ ബ്രൗണും ബര്ലിനിലെ വളരെ സുരക്ഷിതമായ ഭൂഗര്ഭ അറയില് സ്വയം മരണത്തിന് പിടികൊടുത്തത്. ഇതിന്റെ പിറ്റേന്നാണ് വിശ്വസ്ഥനായ ഗീബല്സും ഭാര്യ മാള്ഡയും കുഞ്ഞുങ്ങളും ഒരുമിച്ച് ആത്മഹത്യ ചെയ്തത്.
ഫാസിസത്തിന്റെ അവതാര പുരുഷനാണ് ഹിറ്റ്ലര്. സമകാലീനരായ മുസോളിനിയും ഫാങ്കോയും മറ്റും ഹിറ്റ്ലറെ അപേക്ഷിച്ച് വെളും കളിപ്പാവകള് മാത്രം.
ഹിറ്റ്ലറുടെ ചെയ്തികള്, കൊടും ക്രൂരതകള്, നരഹത്യകള്, വംശീയ മൗലിക വാദം എല്ലാം മാനവികതയ്ക്കേറ്റ ആഘാതങ്ങളായിരുന്നു. ജനാധിപത്യത്തിന്റെ ബദ്ധ ശത്രുവായും പൈശാചികതയുടെ പര്യായമായുമാണ് ഇന്ന് ലോകം ഹിറ്റ്ലറെ വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത്.
പരാജിതനായി നില്ക്കക്കള്ളിയില്ലാതെ സ്വയം മരിച്ചൊടുങ്ങിയെങ്കിലും ഹിറ്റ്ലര് തീര്ത്ത ഭീകരാന്തരീക്ഷം ദശാബ്ദങ്ങളോളം നിലനിന്നിരുന്നു. ഹിറ്റ്ലര് മരിച്ചിട്ടില്ല എന്നൊരു പ്രബലമായ വിശ്വാസവും കുറേക്കാലം നിലനിന്നിരുന്നു.
വര്ഷങ്ങള്ക്ക് മുന്പ് രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധകാലത്ത് സഖ്യസേന കിഴക്കുനിന്നും പടിഞ്ഞാറ് നിന്നും ജര്മ്മനിയിലേക്ക് കുതിച്ചു കയറുകയാണ്. സോവിയറ്റ് ചുവപ്പ് പട ബര്ലിന് നേരെ പാഞ്ഞടുക്കുകയാണ്. സേന പിടികൂടിയാല് ഉണ്ടാവുന്ന ഭവിഷ്യത്തുകല് ഹിറ്റ്ലര് മുന്കൂട്ടി കണ്ടു. ലോകം മുഴുവന് വിറപ്പിച്ച ഹിറ്റ്ലറുടെ കാല്ക്കീഴില് നിന്നും മണ്ണ് ചോര്ന്ന് പോവുകയായിരുന്നു.